Artikel Kebudayaan Jawa

SMA N 1 Lasem Minangka SMA Budaya

Akeh banget tembung utawa  tetembungan sing bisa digandhengake karo tembung Jawa.
Tembung wong digandhengake karo tembung Jawa dadi wong Jawa,  tembung manungsa digandhengake karo tembeng Jawa dadi manungsa Jawa, tembung kulawarga dadi kulawarga Jawa, tembung budaya dadi budaya Jawa, tembung jagad dadi jagad Jawa. Istilah jagad Jawa pancen cedhak karo istilah budaya Jawa.  ana síng ngarani lan nggerba menawa jagad Jawa kuwi mengku budaya Jawa. Jagad Jawa luwih jembar tebane tinimbang budaya Jawa. Bab budaya mligine budaya Jawa uga jembar tebane. Kabudayan Jawa ora bisa pisah karo wong Jawa, sing ana ing  pulo Jawa wiwit saka dumadine tekan jaman saiki.

Kabudayan universal cacahe ana pitu yakuwi babagan: basa, sistem teknologi, sistem panguripan utawa ekonomi, organisasi sosial, sistem pengetahuan, religi lan kesenian. Wewaton bab-bab iku tinemu menawa kabudayan Jawa iku  isine, wujude,  perangane, siji lan sijine  ora padha, tinemu  rupa-rupa lan maneka warna sing jumbuh karo “sub kultur”-e utawa wilayahe.

Ana ing babagan iki arep ngrembug kabudayan jawa babagan seni. Seni lan budaya manungsa Jawa nduweni perangan seni cacahe akeh banget, nglimputi  seni swara:  karawitan, gamelan, gerongan, gendhing, lelagon, sendhon lelangen swara, suluk, tembang, macapat,  musik lan instrumen Jawa liyane. Ana ing babagan tari ana tari bedaya, srimpi, beksan, lenggot bawa, gambyong, wayang wong, bambangan cakil, wireng lan tari pethilan, kethoprak, srandhul, ludruk lan liya-liyane.

Cecangkriman babagan seni swara lan seni tari, SMA N 1 Lasem migunakaken seni swara lan tari dados seni ungggulan. Kayata seni karawitan, seni tari, lan seni wayang wong. Katelu seni mau mboten sanes ditangani bapak karnoto ingkang bimbing ing pawiyatan punika. Beliau seniman jawa. Ing SMA N 1 Lasem, seni karawitan dados mulok sekolah wonten pawiyatan seni budaya. Namung ora kabeh kelas X, XI, lan XII mulokipun seni budaya arupi seni karawitan. Seni karawitan mung ana ing kelas X. Dene kelas XI lan XII pawiyatan seni budaya arupi seni rupa. Bocah-bocah dipunwarai gegayutan karawitan kanthi trep. Ana kang kebagian nuthuk saron, boning, gendhang, gong, uga sinden saka bocah SMA dewe. Seni karawitan ora mung sawates dadi mulok sekolah, nanging dibentuk tim karawitan SMA N 1 Lasem, saengga pas ana even sayembara utawa lomba babagan seni karawitan bisa berpartisipasi.

            Saliyane seni karawitan, SMA N 1 Lasem uga nduweni seni kang akeh peminate ana ing lingkup sekolah, inggih punika seni wayang wong. Wayang wong inggih punika seni budaya jawa kang nyariosaken cerita-cerita wayang kang diperagakake wong kanthi kairingi gendhing-gendhing jawa. Wayang wong ana ing SMA N 1 Lasem dados ekstrakurikuler ingkang ditangani bapak Karnoto. Wis akeh pagelaran-pagelaran wayang wong kang dipartisipasini SMA N 1 Lasem. Wayang wong SMA N 1 Lasem uga sering majeng ana ing acara-acara sekolah, kayata ana ing Bakti Sosial, HUT SMA N 1 Lasem, lan Wisuda Purnawiyata SMA N 1 Lasem. Ora mung ana lingkup sekolah, tim wayang wong SMA N 1 Lasem sampun tekan pagelaran tingkat kabupaten lan provinsi. Tim wayang wong uga mangkat ana ing kutha Semarang melu sayembara wayang wong dados juara 6 lan ingkah pagelaran pungkasan kang diikuti SMA N 1 Lasem ana ing taun 2013 inggih punika diundang ana Festival Budaya Jawa ing Semarang supados majeng nampilaken seni wayang wong punika. Punika dados sakedhik kebingahan lan kebanggaan marang tim wayang wong SMA N 1 Lasem.

            Seni budaya kang pungkasan dirembug ana ing artikel punika inggih punika seni tari. Seni tari punika uga dibimbing kaliyan bapak Karnoto. Seni tari dados ekstrakurikuler ana SMA N 1 Lasem. Mboten kalah kaliyan karawitan lan wayang wong, seni tari uga kathah peminate saking bocah. Mulai saking kelas X-XII bisa melu ekstra seni tari, nanging kelas XII wis ora aktif ana ing ekstra. Siswa SMA N 1 Lasem dibimbing maneka warna tari, kayata tari gambyong, tari kidang emas, tari merak lan sakliya-liyane. Tim tari uga sering tampil wonten pagelaran-pagelaran kayata ing Bakti Sosial, HUT SMA N 1 Lasem, lan Wisuda Purnawiyata SMA N 1 Lasem. Nanging tim tari SMA N 1 Lasem pernah tampil ana ing sayembaya tari ing kabupaten Remabang. Bapak Karnoto milih tari Gambyong kang ditampilake wonten ing sayembara lan asile mboten nguciwakaken dados juara 4.

Kathah prestasi ingkang diraih SMA N 1 Lasem magepokan kaliyan seni jawa, yakuwi seni karawitan, seni wayang wong, lan seni tari. Budaya Jawa bener-bener dilestarikaken wonten ing SMA N 1 Lasem amargi seni budaya jawa kathah paedah lan manfaate, kayata: nguripake bab rasa kaendahan, ngalusake tingkah laku lan kapribadhen, nyurung kreasi lan apresiasi, bisa mujudake kahanan sing timbang antarane intelektual (rasio) lan emosi. Durung paedah lan manfaat síng arupa lelagon, hiburan, tuntunan lan tontonan sing ngresepake ati.  Seni budaya Jawa bisa nuwuhake rasa lan jiwa Jawa, jatidhiri, kapribadhen sing nduweni ciri unik lan khas.
ana ing Jagad Jawa lan kabudayan Jawa digelar akehing babagan kang rupa-rupa lan maneka warna. Jagad Jawa ngemot ewoning bab ana ing jagade manungsa Jawa sing urip ana ing tlatah Jawa. Saengga SMA N 1 Lasem dados Sekolah Menengah Atas (SMA) Budaya.

Kaanggit dening,

Dwi Wirastuti/XII IPA 1/08/SMA N 1 Lasem